Amortisman Nedir, Ne işe Yarar, Nasıl Hesaplanır
Amortisman Nedir? Ne İşe Yarar?
Amortisman Nedir? Ne İşe Yarar? Amortisman genel olarak duran varlıkların zaman içerisinde kullanılmasına bağlı olarak aşınması, eskimesi ya da yıpranması için belirlenen pay oranı olarak tanımlanmaktadır.
Genellikle işletmeler kullanmak için satın almış oldukları ve maddi değer taşıyan tüm varlıkları bir yıldan daha uzun bir süre kullanmaktadır. Ancak bu varlıklar kullanım süreleri boyunca eskiyerek yıpranabilmekte ve ekonomik açıdan da zaman içerisinde değer kaybetmektedir. Varlıkların ekonomik ömürleri de maddi gider olarak tanımlandığı için zaman içerisinde bu değeri korumak için amortisman olarak kaydedilir.
Amortisman Nedir?
Amortisman maddi duran varlıkların ekonomik açıdan gider olarak kaydedilmesi şeklinde tanımlanabilir. Ancak her maddi duran varlık amortisman olarak kaydedilmemektedir. Bunun için ise bazı şartların bulunması gerekmektedir.
Öncelikli olarak maddi duran varlığın en az bir yıldan daha uzun süre boyunca kullanılıyor olması şartı aranmaktadır.
Varlığın kullanım süresi sonunda eskimesi, aşınması ve yıpranmasına bağlı olarak bir değer kaybı yaşamış olması gerekir.
Varlık envanter içerisine dahil edilebilmesi için aynı zamanda da kullanıma hazır olmalıdır.
Amortisman Nasıl Hesaplanır?
Amortisman hesapları dönem sonlarında yapılmaktadır. Amortisman hesabı için örneğin 10 bin lira değerindeki bir varlığın 5 yıl süre boyunca kullanıldığı düşünülebilir. Bu kullanım süresi amortisman demirbaşının bedelini bulmak için yeterlidir. Varlığın kullanım ömrü 1’e bölündüğü zaman demirbaşın amortisman değeri de kolaylıkla hesaplanabilir.
Amortisman hesabı ile amortisman süresi hesabı birbirinden farklı kavramlardır. Amortisman süresini hesaplamak için varlığın hesaplama dönemindeki değerinin aylık kira gelirine bölünmesi gerekmektedir. Genel olarak ülkemizde amortisman süreleri 17 yıl üzerinden hesaplanır.
Özellikle amortisman süresi hesabı gayrimenkul sektörü açısından oldukça önemlidir. Gayrimenkulün gerçek değerinin belirlenmesinde her zaman amortisman süresi üzerinden hesaplama yapılır. Taşınmaz tüm malların fiyatlarını belirlemede sadece amortisman süresi değil konum, cephe, bölge, büyüklük ve diğer özellikler de oldukça etkilidir. Ancak amortisman süresi de bir taşınmazın fiyatının yükselmesine etki eden etkenler içerisinde yer almaktadır.
Amortisman Hesaplama Yöntemleri
Amortisman hesabı yapabilmek için Vergi Usul Kanunu’na göre beş farklı yöntem kullanılabilir.
- Normal amortisman hesabı
- Azalan bakiyeler hesabı
- Fevkalade amortisman hesabı
- Madenlerde amortisman hesabı
- Arsa ve arazilerde amortisman hesabı
Normal Amortisman Hesap Yöntemi
Normal amortisman yöntemi kısaca eşit tutarlı amortisman hesabı olarak da bilinmektedir. Genel olarak maddi duran tüm varlıkların tutarlarına sabit bir oran uygulanarak elde edilen tutar, varlığın ekonomik ömrüne bölünerek hesaplama yapılmaktadır.
Azalan Bakiyeler Hesap Yöntemi
Amortisman hesabı için tercih edilen bir diğer yöntem de azalan bakiyeler yöntemidir. Bu hesaplama yöntemi ile duran maddi varlıklar normal amortisman oranına göre daha fazla ve 2 kat olarak giderleşmektedir. Giderleştirme işlemleri de bu hesap yöntemi içerisinde diğerlerinden farklı olarak alış tutarları üzerinden değil de yılın başında devreden defter değeri üzerinden hesaplanmaktadır.
Fevkalade Amortisman Hesap Yöntemi
Fevkalade amortisman hesap yöntemi genellikle doğal afetler veya buna benzer olağanüstü durumlarda tercih edilen bir yöntemdir. Maddi duran varlıkların tamamen yitirilmesi ve olağanüstü durumlarda yok olmasının sonucunda başvurulan bir hesaplama seçeneği olarak kullanılır. Ancak fevkalade amortisman hesap yöntemi içerisinde belirli bir kısım amortize edilir.
Madenlerde Amortisman Hesap Yöntemi
Madenler için amortisman hesabı yapılırken tahmin edilen rezervler baz alınmaktadır. Madenlerin çıkartıldığı dönemde veya toprak altında yatırımların miktarı ile giderlerin yapıldığı dönemde giderleştirilme yapılmamaktadır. Ancak sonraki dönemlerde beklenen yararlanma süreleri göz önünde bulunarak amortisman hesabı yapılabilir.
Arsa Ve Arazilerde Amortisman Hesabı Yöntemi
Arsa ve araziler için amortisman hesabı yapılırken sadece Vergi Usul Kanunu’nun 314. Maddesi gereğince belirtilen kurallar dikkate alınmaktadır. Arazilerin ve arsaların boş olması kastedilirken üzerinde herhangi bir işletme var ise taşınmazların niteliklerinin değişmesine etki edecek bir işlemin yapılmamış olmasına dikkat edilmelidir.
Amortisman Süreleri
Özellikle konut ve diğer gayrimenkul alımları sırasında amortisman süreleri büyük bir öneme sahiptir. Türkiye’de amortisman süreleri ise ortalama olarak 17 ile 18 yıl olacak şekilde hesaplanmaktadır. Taşınmazın fiyatını amortisman süresi belirlemez. Aksine gayrimenkulün fiyatı içerisinde amortisman süresi ve taşınmazın avantajları ile gerçek değeri daha kolay bir şekilde anlaşılabilmektedir.
Emlak sektörü içerisinde sıklıkla kullanılan amortisman süresi hesabı için taşınmazın bugünkü değerinin bilinmesi gerekir. Bu değer aylık kira gelirine bölünerek gayrimenkulün amortisman süresi bulunmaktadır.
Amortisman Ayırma Süreleri Nelerdir?
Vergi Usul Kanunu’na göre amortisman süreleri yılın son günü aktif edilmiş olsa bile varlığın iktisadi değeri için bir yıllık tam sürede ayrılma söz konusu olmaktadır. Ancak bu kurala binek otomobiller dahil değildir. Binek otomobiller için ise amortisman süresi için yıl bazlı olarak değil ay bazlı olarak hesaplama yapılmaktadır. Taşınmazlar için amortisman hesaplama süreleri 17 yıl olarak belirlenmiştir. Amortisman süreleri kesinlikle uzatılamaz.
Amortisman Oranı Nedir?
Amortisman oranı hesabı maddi varlığın KDV hariç olarak belirlenen satın alma bedelinin, yine varlığın ekonomik ömrüne bölünmesi ile bulunmaktadır. Amortisman oranı dışında amortisman tutarı hesabı yapmak için ise yine KDV hariç tutar üzerinden hesaplama yapılmaktadır.
Satın alma bedelinin amortisman oranı ile çarpılması ise varlığın amortisman tutarının hesabını ortaya koyacaktır. Bu sayede de varlığın ekonomik ömrü boyunca her yıl için eşit olarak ayrılan amortisman tutarı kolaylıkla hesaplanabilmektedir.